Laagste inkomens vangen de klappen energiebeleid

De kosten van de overstap naar compleet duurzame energie binnen Nederland, voortgekomen uit het milieuakkoord in Parijs, treft huishoudens met een laag inkomen harder dan huishoudens met een hoger inkomen. De huishoudens met de laagste inkomens betalen momenteel relatief gezien al méér voor het klimaatbeleid dan huishoudens met een hoger inkomen. Dit zal de komende jaren alleen maar blijven toenemen, zo blijkt uit het onderzoek van CE Delft. De kosten die voortkomen uit de verduurzaming van de energie-industrie zullen namelijk voornamelijk via de energierekening worden doorberekend aan de Nederlanders. Deze extra energiekosten treffen mensen met een laag inkomen het zwaarst, omdat zij in vergelijking tot hogere inkomens een groter aandeel van hun inkomen moeten inleveren aan energiekosten. 

Groene energie als de standaard

Wind- en zonne-energie zijn momenteel nog optioneel af te nemen, maar als we in de toekomst de gehele stroomvoorziening erop willen laten draaien, zal dit een aantal grote investeringen met zich meebrengen. Zo moeten er onder andere talloze opslagmogelijkheden voor duurzame energie worden gecreëerd, er moeten enorme accu's worden gebouwd en huizen moeten worden voorzien van warmtepompen en isolatiemateriaal. In plaats van deze lasten door te berekenen aan de laagste inkomens, zou er juist met subsidies moeten worden geïnvesteerd in de isolatie van sociale huurwoningen.

Ondanks dat de armsten het grootste deel van de lasten dragen, profiteren de rijkere huishoudens juist het meest van de klimaatsubsidies en aanvullende regelingen. Zo kunnen rijkere huishoudens - in tegenstelling tot armere huishoudens - het permitteren om (vaak gesubsidieerd) zonnepanelen aan te schaffen en gebruik te maken van de salderingsregeling, waarbij je je zelf opgewekte energie terug kunt leveren aan het energienetwerk. Zo dalen de kosten van de hoogste inkomens, terwijl de kosten van de laagste inkomens blijven stijgen. 

Vlaktaks: oneerlijk of reëel? 

Volgens het onderzoek van CE Delft betalen de 10% aan armste huishoudens tegen 2050 gemiddeld 17% van hun totale (besteedbare) inkomen aan de energierekening, tegenover slechts 5,7% onder de 10% aan rijkste huishoudens. Deze huishoudens wordt echter niet alleen de dupe van een hoge energierekening, maar betalen relatief gezien ook meer aan BTW en accijnzen. Dit komt omdat de belasting die wordt geheven niet wordt gebaseerd op de hoogte van een inkomen, maar er een vlaktaks wordt gehanteerd: één belastbaar tarief voor alle huishoudens.

CE Delft verwacht dat de kosten verduurzaming van het klimaatbeleid van de huidige  5 miljard euro zullen oplopen naar maar liefst 40(!) miljard in 2050. Directeur van Milieudefensie, Donald Pols, stelt dat het rappot van CE Delft als wake-up call moet gelden. Om te voorkomen dat het systeem in de toekomst volledig uit balans raakt, moet er volgens Pols worden gezocht naar manieren om de energiekosten voor minder bedeelden sterk te verminderen.